Analize göre Haziran sonu itibarıyla tahmini ölü sayısı 64.260, bunların %59’u kadınlar, çocuklar ve 65 yaş üstü kişilerden oluşuyor.
Lancet’te yayımlanan araştırma: Gazze’deki ölü sayısı, resmi rakamların %40 üzerinde
Lancet tıp dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, İsrail-Hamas savaşı sırasında Gazze’deki ölü sayısı, Filistin Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı resmi rakamlardan yaklaşık %40 daha fazla olabilir.
Bu hakemli istatistiksel analiz, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu, Yale Üniversitesi ve diğer kurumlar tarafından geliştirilen “yakala-yeniden yakala” adlı istatistiksel yöntemle gerçekleştirildi.
Araştırmacılar, Ekim 2023 ile Haziran 2024 sonu arasında İsrail’in hava ve kara harekâtı sonucunda Gazze’de yaşanan ölümleri değerlendirdi. Bu dönemde travmatik yaralanmalar nedeniyle tahmini 64.260 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi. Çalışmaya göre ölenlerin %59,1’i kadınlar, çocuklar ve 65 yaş üstü bireylerdi.
Araştırma, ölenler arasında kaç Filistinli savaşçının bulunduğuna dair bir tahminde bulunmadı.
Geçen yıl 30 Haziran’a kadar Gazze’deki Sağlık Bakanlığı, savaşta 37.877 kişinin hayatını kaybettiğini bildirmişti. Savaş, 7 Ekim 2023’te Hamas öncülüğündeki saldırıda 1.200 kişinin öldüğü ve 250’den fazla kişinin rehin alındığı güney İsrail saldırısıyla başlamıştı.
Filistinli sağlık yetkililerine göre, savaş boyunca Gazze’de toplamda 46.000’den fazla kişi hayatını kaybetti. Savaş öncesinde Gazze’nin nüfusu yaklaşık 2,3 milyondu.
İsrail, yabancı gazetecilerin bölgeye girişine izin vermediği için uluslararası medya kuruluşlarının Gazze’deki ölü sayısını bağımsız olarak doğrulaması mümkün olamıyor.
Cuma günü yayımlanan çalışmayla ilgili yorum yapan üst düzey bir İsrailli yetkili, İsrail ordusunun sivil kayıpları önlemek için büyük çaba harcadığını söyledi:
“Dünyada hiçbir ordu bu kadar kapsamlı önlem almamıştır,” dedi.
“Bu önlemler arasında sivillere tahliye uyarıları yapmak, güvenli bölgeler sağlamak ve sivillere zarar gelmesini önlemek için her türlü tedbiri almak yer alıyor. Bu raporda verilen rakamlar sahadaki durumu yansıtmamaktadır.”
Lancet çalışmasında, Gazze Sağlık Bakanlığı’nın elektronik ölüm kayıtlarını tutma kapasitesinin geçmişte güvenilir olduğu ancak İsrail’in hastanelere ve sağlık tesislerine yönelik baskınları ve dijital iletişimi kesintiye uğratan askeri operasyonları nedeniyle bu kapasitenin zayıfladığı belirtildi.
İsrail, Hamas’ı hastaneleri askeri operasyonları için kullanmakla suçluyor. Hamas ise bu iddiayı reddediyor.
Araştırma, Sağlık Bakanlığı’nın ölüm verileri, bakanlığın halktan akraba ölümlerini bildirmesi için başlattığı çevrim içi anket ve sosyal medya üzerinden yayımlanan taziye mesajlarını kullanarak 30 Haziran 2024’e kadar Gazze’de travmatik yaralanmalardan kaynaklanan ölüm sayısını 55.298 ile 78.525 arasında tahmin etti.
Çalışmadaki en iyi tahmin, 64.260 kişinin öldüğü yönünde. Bu da, Gazze Sağlık Bakanlığı’nın bu tarihe kadar ölü sayısını %41 oranında eksik bildirdiği anlamına geliyor. Çalışmaya göre bu sayı, Gazze’nin savaş öncesi nüfusunun %2,9’una, yani “yaklaşık her 35 kişiden birine” denk geliyor.
Bu rakam yalnızca travmatik yaralanmalardan kaynaklanan ölümleri kapsıyor; sağlık hizmeti ya da gıda eksikliği nedeniyle yaşanan ölümler veya hâlâ enkaz altında olduğu düşünülen binlerce insan bu sayıya dahil değil.
Filistin Merkezi İstatistik Bürosu (PCBS), Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı resmi ölü sayısına ek olarak 11.000 Filistinlinin kayıp olduğunu ve ölmüş sayıldığını tahmin ediyor.
Araştırmacılar, üç ayrı listeyi (Sağlık Bakanlığı verileri, çevrim içi anket sonuçları ve sosyal medya ilanları) titizlikle tarayarak mükerrer kayıtları eledi.
“Sadece akrabaları tarafından ya da morglar ve hastaneler tarafından ölümü doğrulanan kişileri analizimize dahil ettik,” dedi çalışmanın başyazarı, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan epidemiyolog Zeina Jamaluddine.
Jamaluddine, Agence France-Presse’e verdiği demeçte, “Sonrasında üç liste arasındaki örtüşmeleri inceledik ve bu örtüşmelere dayanarak ölen toplam nüfusun tahminini oluşturduk,” diye ekledi.
Ancak araştırmacılar, hastane listelerinde her zaman ölüm nedeninin belirtilmediğine dikkat çekerek, travmatik olmayan ölümlerin de yanlışlıkla dahil edilmiş olabileceğini ve bu durumun tahminlerin fazla çıkmasına yol açabileceğini belirtti.
ABD merkezli İnsan Hakları Veri Analiz Grubu’ndan ve çalışmaya katılmamış bir istatistikçi olan Patrick Ball, geçmişte Guatemala, Kosova, Peru ve Kolombiya’daki çatışmalarda ölüm sayısını tahmin etmek için aynı “yakala-yeniden yakala” yöntemini kullanmıştı.
Ball, AFP’ye verdiği demeçte, bu uzun süredir kullanılan ve güvenilirliği kanıtlanmış yöntemin Gazze için “iyi bir tahmin” sunduğunu söyledi.
